Διατροφή και καρκίνος του μαστού

Το κείμενο “Διατροφή και καρκίνος του μαστού” πρωτοδημοσιεύτηκε εδώ στη σελίδα της Nutriscience

Αφορμή για να γράψω αυτό το άρθρο ήταν 3 γνωστές συνομίληκές μου. Με τις 2 μοιραστήκαμε τα θρανία, με την 3η τις ιδέες. Και οι τρεις αποτελούν για μένα τον ορισμό του κουράγιου και της ομορφιάς της ζωής. Ο καρκίνος του μαστού δεν τις λύγισε.

Ο καρκίνος του μαστού είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου στις γυναίκες. Το 2008 διαγνώστηκαν 1,38 εκατομμύρια περιπτώσεις, το οποίο αντιπροσωπεύει το 23% των συνολικών στο γυναικείο φύλο (1). Σύμφωνα με το International Agency for Research on Cancer του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 2012 στην Ευρώπη υπήρχαν 460.000 περιπτώσεων εκ των οποίων οι 6.000 στην Ελλάδα, αριθμός που αποτελεί το 29% των συνολικών περιπτώσεων καρκίνου στις γυναίκες. Ηλικιακά εμφανίζεται πιο συχνά μετά τα 30 έτη ζωής, χωρίς όμως να υπάρχει περιορισμός σε κάποια ηλικιακή δεκαετία.
Το παρόν άρθρο θα σταθεί σε κάποια αποτελέσματα ερευνών που εξέτασαν τη σχέση διατροφής και καρκίνου του μαστού. Από αυτές μπορούμε να ξεχωρίσουμε τη δράση ορισμένων διατροφικών συστατικών που φαίνεται να παίζουν κάποιο προστατευτικό ρόλο ή και το αντίθετο.

Αλκοόλ

Είναι ο μοναδικός διατροφικός παράγοντας που έχουμε αρκετά στοιχεία για να υποστηρίξουμε με σιγουριά τη θετική του σχέση με τον καρκίνο του μαστού. (2,3). Σύμφωνα με την Academy of Nutrition and Dietetics η σύσταση για το αλκοόλ είναι ένα ποτό την ημέρα που μεταφράζεται σε 150ml κρασιού ή 360ml μπύρας.

Λιπαρά

Σύμφωνα με τις έρευνες (4,5) η κατανάλωση ω-3 λιπαρών οξέων εμφανίζεται σε πληθυσμούς με χαμηλό ποσοστό εμφάνισης της νόσου. Πλούσιες πηγές ω-3 λιπαρών είναι πχ. ο σολωμός, ο τόνος, οι σαρδέλες. Αντίθετα αυξημένα ποσοστά εμφανίζονται σε πληθυσμούς με αυξημένη κατανάλωση trans λιπαρών οξέων. Η σύσταση στα trans είναι ότι πρέπει να παραμείνουν στο 8-10% των προσλαμβανομένων θερμίδων. Δυστυχώς τα trans λιπαρά βρίσκονται σε αρκετά τρόφιμα που καταναλώνονται από μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Αυτά πχ. είναι :

• προτηγανισμένες πατάτες
• chips
• προμαγειρευμένα γεύματα
• κράκερς
• προτηγανισμένα τρόφιμα όπως ντόνατσ, κέικ

Υδατάνθρακες

Όσον αφορά τους υδατάνθρακες φαίνεται ότι ο γλυκαιμικός δείκτης των τροφών διαδραματίζει ρόλο στην ανάπτυξη του όγκου. Κατανάλωση υδατανθράκων με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη (πχ πατάτα, cornflakes, αναψυκτικά) φαίνεται να αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης. Στο ίδιο αποτέλεσμα καταλήγουν και οι έρευνες που εξέτεσαν διατροφές με μεγάλο ποσοστό υδατανθράκων (6,7).

Βιταμίνη D

Η βιταμίνη, κύρια πηγή της οποίας είναι η έκθεση στο ηλιακό φως, λειτουργεί προστατευτικά. Πληθυσμοί με μειωμένη βιταμίνη D εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά καρκίνου του μαστού.(8). Εκτός από τη δημιουργία της μέσω του ηλίου ποσότητες βιταμίνης D μπορούμε να προσλάβουμε και μέσω ψαριών όπως ο σολωμός, η σαρδέλα, η πέστροφα, η ρέγκα αλλά και το μουρουνέλαιο, καθώς και μέσω τροφίμων εμπλουτισμένων με αυτή όπως προϊόντων μαργαρίνης και γιαουρτιού.

Φυτικές ίνες

Υπάρχει ένας αριθμός ερευνών που επιβεβαιώνουν ότι η κατανάλωση φυτικών ινών συνδέεται αρνητικά με την εμφάνιση καρκίνου του μαστού (9,10). Οι φυτικές ίνες αποτελούν το βρώσιμο τμήμα των φυτικών τροφίμων, οι οποίες δεν μπορούν να πεφθούν ή να απορροφηθούν στο λεπτό έντερο και περνούν ανέπαφες στο παχύ έντερο.

Στην περίπτωση βέβαια του καρκίνου έχουν ακόμα διαλευκανθεί ποιοι μηχανισμοί είναι αυτοί που λειτουργούν. Υπάρχει η άποψη ότι η λήψη ικανοποιητικής ποσότητας φυτικών ινών έχει θετικά αποτελέσματα, γιατί συνήθως συμβαδίζει με μια πιο ισορροπημένη διατροφή, οπότε και μειωμένα λιπαρά.

Οι φυτικές ίνες βρίσκονται σε πληθώρα τροφών όπως το ψωμί, τα όσπρια, τα λαχανικά, τα δημητριακά και τα φρούτα. Οι συστάσεις για την ποσότητα που πρέπει να καταναλώνει το κάθε άτομο ποικίλουν από το φύλο και την ηλικία. Ένας μεσήλικας άντρας πχ. πρέπει να λαμβάνει 38γρ. φυτικών ινών ενώ μια γυναίκα 25γρ..

Παραδείγματα περιεκτικότητας φυτικών ινών σε διάφορες τροφές:

• 1 κούπα αρακάς 8,8γρ.
• 1 κούπα μπρόκολο 5,1γρ.
• 1 καρότο 1,7γρ.
• 1 μήλο 4,5γρ.
• 1 μπανάνα 3,5γρ.
• 1 φλιτζάνι σπαγγέτι ολικής 6,3γρ.
• 1 κούπα βρώμης 4 γρ.
• 1 κούπα φασόλια 16 γρ.
• 1 κούπα φακές 15,6 γρ.

Όπως και σε άλλες πολλές παθολογικές καταστάσεις, η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο. Επειδή όμως σε πολλές περιπτώσεις είναι δύσκολο να απομονωθεί η δράση ορισμένων θρεπτικών συστατικών από αυτή κάποιων άλλων, είναι πολύ σημαντικό να παρατηρούμε τη σχέση των διατροφικών μοντέλων με τις ασθένειες.

Υπάρχουν λοιπόν έρευνες που δείχνουν μια προστατευτική δράση της μεσογειακής διατροφής (11,12). Ξαναδιαβάζοντας κάποιος το κείμενο έως αυτό το σημείο, μπορεί να συνοψίσει και τα βασικά χαρακτηριστικά της μεσογειακής διατροφής:

• περιορισμένη πρόσληψη κόκκινου κρέατος
• αυξημένη πρόσληψη ω-3 λιπαρών μέσω κατανάλωσης ψαριών
• χρήση ελαιολάδου για το μαγείρεμα και τη σαλάτα
• αυξημένη πρόσληψη φρούτων και λαχανικών
• κατανάλωση οσπρίων σε εβδομαδιαία βάση

Τέλος, ο καρκίνος του μαστού έχει θετική σχέση με την ύπαρξη παχυσαρκίας. Αυτό επιβεβαιώνεται από πληθώρα ερευνών. Από την άλλη πολλές έρευνες αποδεικνύουν ότι η φυσική δραστηριότητα μειώνει σε ποσοστό 25% την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου (13).

Κάνοντας λοιπόν μια μικρή ανασκόπηση, οδηγούμαστε σε μια γνωστή κοινοτυπία, η οποία όμως έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά περισσότερο από κάθε άλλη: Η μεσογειακή διατροφή, η φυσική δραστηριότητα και το φυσιολογικό σωματικό βάρος δρουν σίγουρα προστατευτικά. Ας δουλέψουμε λοιπόν πάνω σε αυτό το τρίπτυχο και ας προστατεύσουμε τον οργανισμό μας. Ο καρκίνος του μαστού πρέπει να αντιμετωπιστεί και με την διατροφή και υπάρχουν αρκετές έρευνες που το υποστηρίζουν αυτό.

Βιβλιογραφία

1) Ferlay J, Shin HR, Bray F, Forman D, Mathers C, Parkin DM. Estimates of worldwide burden of cancer in 2008: GLOBOCAN 2008. Int J Cancer 2010;127:2893–917.
2) Brooks PJ, Zakhari S. Moderate alcohol consumption and breast cancer in women: from epidemiology to mechanisms and interventions. Alcohol Clin Exp Res 2013;37:23–30.
3) Suzuki R, Orsini N, Mignone L, Saji S, Wolk A. Alcohol intake and risk of breast cancer defined by estrogen and progesterone receptor status – a meta-analysis of epidemiological studies. Int J Cancer 2008;122:1832–41.
4) Zheng JS, Hu XJ, Zhao YM, Yang J, Li D. Intake of fish and marine n-3 polyunsaturated fatty acids and risk of breast cancer: meta-analysis of data from 21 independent prospective cohort studies. BMJ 2013;346:f3706.
5) Chajès V, Torres-Mejia G, Biessy C, et al. -3 and -6 polyunsaturated fatty acid intakes and the risk of breast cancer in Mexican women: impact of obesity status. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 2012;21:319–26.
6) Romieu I, Ferrari P, Rinaldi S, et al. Dietary glycemic index and glycemic load and breast cancer risk in the European Prospective Investigation into Cancer and Nutrition (EPIC). Am J Clin Nutr 2012;96:345–55.
7) Shikany JM, Redden DT, Neuhouser ML, et al. Dietary glycemic load, glycemic index, and carbohydrate and risk of breast cancer in the Women’s Health Initiative. Nutr Cancer 2011;63:899–907.
8) Shao T, Klein P, Grossbard ML. Vitamin D and breast cancer. Oncologist 2012;17:36–45.
9) Aune D, Chan DS, Greenwood DC, et al. Dietary fiber and breast cancer risk:a systematic review and meta-analysis of prospective studies. Ann Oncol2012;23:1394–402.
10) Ferrari P, Rinaldi S, Jenab M, et al. Dietary fiber and risk of hormonal receptor-defined breast cancer in the European Prospective Investigation into Cancerand Nutrition Study. Am J Clin Nutr 2013;97:344–53.
11) Do statins increase and Mediterranean Diet decrease the risk of breast cancer? by Michel Lorgeril and Patricia Salen, BMC Medicine 2014, 12:94
12) Niki Mourouti, Meropi D. Kontogianni, Christos Papavagelis, Petrini Plytzanopoulou, Tonia Vassilakou,Nikolaos Malamos, Athena Linos & Demosthenes B. Panagiotakos (2014) Adherence to the Mediterranean Diet is Associated With Lower Likelihood of Breast Cancer: A Case-Control Study, Nutrition and Cancer
13) Lynch BM, Neilson HK, Friedenreich CM Physical activity and breast cancer prevention. Recent Results Cancer Res. 2011; 186:13-42